قی کردن چشم چیست؟
قی کردن چشم که نوعی از ترشحات چشمی به‌شمار می‌رود، ترکیبی از ماده لزج، چربی، سلول‌های پوستی و دیگر آلودگی‌هایی است که هنگام خواب، با هم در گوشه بیرونی چشم جمع می‌شوند. این ترشح می‌تواند آبکی و چسبناک یا خشک و پوسته‌ای باشد. این امر به میزان آب موجود در قی بستگی دارد.
ترشحات چشم، خاصیت محافظتی هم دارند. آنها همه آلودگی‌ها را از سطح چشم و پرده اشک جمع کرده و از چشم خارج می‌کنند.
گفتنی است که چشم در طول روز هم قی می‌کند اما اشک‌هایی که دایما تولید می‌شوند، با هر بار پلک زدن این آلودگی‌ها را از چشم شسته و خارج می‌کنند و در نتیجه در گوشه چشم نمی‌مانند که خشک شوند.
اما هنگام خواب، چون شما پلک نمی‌زنید، همه ترشحات در گوشه چشم تجمع می‌کنند و گاهی پیش می‌آید که به درون خطوط مژه هم نفوذ می‌کنند و موجب چسبندگی آنها می‌شوند.
با اینکه اغلب ترشحات چشمی معمولی و بی‌مشکل هستند، اما اگر رنگ آنها زرد یا سبز باشد و نشانه‌هایی همچون تاری دید، حساسیت به نور یا درد چشم داشته باشد، ممکن است در نتیجه عفونت چشم پدیدار شده باشد. در این صورت باید فورا به پزشک متخصص مراجعه کنید.
قی چگونه تشکیل می‌شود؟
اولین سوال در مورد قی کردن چشم این است که این ترشح چگوه تشکیل می‌شود.
تولید ترشحات چشم یکی از کارکردهای اصلی غدد اشکی چشم است که برای سلامت این عضو بدن بسیار ضروری و حیاتی بشمار می‌رود. آب چشم که حاوی خلط آبکی است، توسط ملتحمه چشم تولید می‌شود و این مایعات چرب توسط غدد میبومی ترشح می‌شوند. این غدد مسئول چرب نگه داشتن چشم در طول هر بار پلک زدن هستند.
وقتی این مواد توسط اشک جمع نشده و از چشم بیرون رانده نمی‌شوند، در گوشه چشم تجمع می‌کنند که همان قی چشم است.
دلیل قی کردن چشم چیست؟
قی کردن یا ترشحات چشم به‌خودی خود سبب نگرانی نیستند. اما وقتی رنگ، غلظت و رنگ آنها تغییر می‌کند، ممکن است نشانه عفونت خاصی باشد. از رایج‌ترین شرایط غیرطبیعی ترشحات چشمی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ورم ملتحمه، یکی از دلایل قی کردن چشم است
قی کردن چشم یکی از بارزترین نشانه‌های چشم سرخ، یعنی ورم ملتحمه است. ورم ملتحمه غشا نازکی است که سطح سفیدی چشم را پوشانده.
در این حالت، علاوه بر خارش، سوزش، قرمزی و حس وجود سنگریزه در چشم، میزان ترشحات چشم هم افزایش پیدا می‌کند و هنگام خواب می‌تواند به ریشه مژه‌ها هم نفوذ کند. گاهی قی کردن به قدری شدید می‌شود که فرد قادر نیست چشمان خود را باز کند زیرا پلک‌ها و مژه‌ها به هم می‌چسبند.
ورم ملتحمه چندین نوع مختلف دارد: باکتریال، ویروسی و آلرژیک
- ورم ملتحمه ویروسی: واگیردار است و در نتیجه ویروس‌های رایج سرماخوردگی پدیدار می‌شود. ترشحات این بیماری عموما آبکی و شفاف است. البته ممکن است خلط‌های سفید یا زرد روشن هم در آن مشاهده شود.
- ورم ملتحمه باکتریال: همان‌طور که از نامش پیداست در اثر عفونت باکتری‌ها ایجاد می‌شود و اگر به موقع درمان نشود می‌تواند سبب ایجاد مشکلات بینایی شود. ترشحات این اختلال اغلب غلیظ و چرک مانند هستند و در بیشتر موارد به رنگ زرد، سبز یا توسی دیده می‌شوند. این عفونت چون چسبناک است، ممکن است باعث بسته شدن پلک شود و فرد نتواند صبح چشمانش را باز کند.
- ورم ملتحمه آلرژیک: در نتیجه مواد حساسیت‌زا، گردوخاک، آلودگی‌های هوا و ... ایجاد می‌شود. این ترشحات همچنین ممکن است در نتیجه حساسیت به مواد آرایشی، قطره‌های چشمی یا محلول‌های شوینده لنز ایجاد شوند. در این حالت، قی کاملا آبکی است. این ترشحات واگیردار نیستند و عموما هر دو چشم را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
ترشحات چشم می‌تواند در اثر عفونت‌های چشمی باشد
از دیگر مشکلاتی که سبب ایجاد ترشحات غیرطبیعی چشم می‌شوند، می‌توان به تبخال، آماس قارچی یا آماس قرنیه اشاره کرد.
ترشحاتی که از چشم عفونی بیرون می‌آیند، تفاوت‌های بارزی با هم دارند، ممکن است رقیق، غلیظ، سبز یا چسبناک باشد که در این حالت باید فورا به پزشک مراجعه کنید. اما عوامل ایجادکننده این ترشحات ممکن است ریشه در مشکلات زیر داشته باشد:
بلفاریت (آماس پلک چشم)
نوعی آماس پلک است که بیشتر در لبه‌های چشم پدیدار می‌شود. بلفاریت یک بیماری شایع است و در اثر عفونت‌های کوچک میکروبی، در نتیجه بیماری پوستی، خشکی چشم، نفوذ انگل یا نقص در عملکرد غدد چربی پلک (Meibomian) ایجاد می‌شود.
پزشکان معتقدند که دلیل اصلی بروز بلفاریت، نقص در عملکرد غدد چربی پلک‌ها و همچنین خشکی چشم است تا دیگر موارد ذکر شده در بالا.
گل‌مژه
قی کردن چشم می‌تواند اثر گل‌مژه باشد. گل‌مژه، یک توده متورم، دردناک و قرمز رنگ در نزدیکی لبه پلک است. یا به زبان ساده‌تر می‌توان گفت یک آبسه کوچک است که در اثر عفونت یا التهاب ریشه مژه‌ها یا غدد ترشح‌کننده چربی پلک ایجاد می‌شود. این بیماری ممکن است در هر سنی ایجاد شود و دلیل شکل‌گیری آن نیز تماس دست آلوده با چشم یا التهاب لبه پلک است. البته گفته می‌شود که سرما هم در شکل‌گیری گل‌مژه بی‌تاثیر نیست.
خشکی چشم
تولید نشدن اشک کافی یا نقص در عملکرد غدد اشک‌ساز می‌تواند منجر به بروز سندروم خشکی چشم بشود. در این حالت، سطح چشم رطوبت و چربی کافی را ندارد و در نتیجه چشم آزرده و متورم می‌شود.
از نشانه‌های خشکی چشم می‌توان به قرمزی، سوزش چشم، تاری دید و احساس وجود جسم خارجی در چشم اشاره کرد. لازم است بدانید که خشکی چشم گاهی سبب ریخته شدن اشک‌های آبکی و رقیق هم می‌شود.
لنزهای تماسی
لنزهای چشمی هم یکی از عوامل عفونت‌زا محسوب می‌شوند که ممکن است باعث قی کردن چشم بشوند. مخصوصا اگر شب‌ها حین خواب هم لنز به چشم دارید، احتمال اینکه چشم‌هایتان در معرض عفونت قرار داشته باشد زیاد است. در چنین مواقعی، ترشحات چشم افزایش پیدا می‌کنند. با مشاهده این نشانه، حتما به پزشک مراجعه کنید تا داروهای مربوطه را برایتان تجویز کند.
زخم قرنیه
زخم قرنیه یک بیماری خطرناک برای بینایی فرد است. این زخم ممکن است در نتیجه عفونتِ درمان نشده‌ی چشم پدیدار شود و در نتیجه یک تهدید جدی برای سلامتی محسوب می‌شود. چشم‌درد، قرمزی، تورم یا ترشحاک غلیظ چشم از نشانه‌های این بیماری هستند.
روش‌های درمان ترشحات و قی کردن چشم
- مقدار اندک و محدود ترشحات و قی کردن چشم، کاملا نرمال و طبیعی است اما اگر در رنگ، غلظت و میزان آن تغییر ایجاد شود، نشانه وجود مشکل است. اگر عفونت سبب ایجاد این ترشحات شده باشد، با مصرف آنتی‌بیوتیک یا قطره‌های استریل چشمی می‌توان آنها را درمان کرد.
- گذاشتن کیسه آب‌گرم روی چشم‌ها می‌تواند تا حد زیادی نشانه‌های خارش چشم و ناراحتی‌های عمومی آن را برطرف کند. همچنین به دفع مواد لزج و اضافی (موکوس) هم کمک می‌کند.
- اگر در اثر ترشحات زیاد چشم، پلک‌ها به هم چسبیده بودند سعی کنید با یک پنبه آغشته به آب داغ یا چای دم‌کشیده، روی مژه‌ها ضربه‌های آرامی وارد کنید. سپس به آرامی روی پلک بکشید تا ترشحات‌ِ خشک‌شده از روی مژه کنده شوند.
سوالات رایج در مورد قی کردن چشم
وقتی چشم ضربه می‌بیند یا زخم می‌شود، ترشحات چشم یک واکنش کاملا طبیعی است. پس جای نگرانی ندارد. اما اگر چشم دچار خون‌مردگی شده بود، بی‌تفاوت از کنارش رد نشوید و حتما به چشم‌پزشک مراجعه کنید.
عفونت ملتحمه و التهابات پلکی، زخم‌های قرنیه، انسداد و عفونت مجاری یا مسدود شدن کیسه اشکی، از علت‌های رایج قی کردن محسوب می‌شوند.
عمده‌ترین دلیل قی کردن چشم، عفونت و آلودگی باکتریایی، ویروسی و قارچی است. البته گاهی هم به علت آلرژی ملتحمه بروز می‌کند.
قی‌کردن چشم نوزادان، دلایل مختلفی دارد. اما از عمده ترین دلیل، انسداد مادرزادی مجرای اشکی است. البته گاهی هم به علت تماس نوزاد با میکروب‌های کانال زایمان، این مشکل در روزهای اول تولد پدیدار می‌شود که باید بسرعت تحت درمان قرار بگیرد.
بله، ترشحات عفونی چشم، مسری است و در صورت رعایت نکردن بهداشت به چشم دیگر یا به چشم سایر افراد خانواده منتقل می‌شود.
